Waarom kan ik de spellingcheck van Word niet vertrouwen?
Automatische spellingcontroles zijn niet zaligmakend. Vooral bij samengestelde woorden gaat het vaak mis.
Het Groene Boekje is niet zaligmakend
De ‘Woordenlijst Nederlandse taal’, beter bekend als het ‘Groene Boekje’ is een handig hulpmiddel bij het foutloos spellen van woorden. Op internet vind je het Groene Boekje op
woordenlijst.org (link opent in een nieuw tabblad)
Maar het Groene Boekje is niet zaligmakend. Dat geldt ook voor de spellingscontrole van je tekstverwerkingsprogramma (zoals Word). Dat is ook een goed, maar lang niet altijd betrouwbaar hulpmiddel.
Vooral bij samengestelde woorden kun je niet op de spellingscontrole en het Groene Boekje vertrouwen.
Onbetrouwbare spellingscontrole
Een voorbeeld:
- stratenmakersbedrijf
Word geeft aan dat dit als 2 woorden geschreven moet worden. Terwijl het echt 1 woord is.
Hetzelfde bij ‘wervingsdag’:
Nog een voorbeeld:
- sloop-nieuwbouwproject
Word wil dit samengestelde woord corrigeren in:
- sloopnieuwbouwproject
Maar hier is het streepje verplicht. De regel is namelijk:
Samenstellingen met gelijkwaardige delen krijgen streepjes, behalve vóór het laatste deel (het grondwoord).
Zo ook:
- arts-patiëntrelatie
- kant-en-klaarmaaltijd
- woon-werkverkeer
- hang-en-sluitwerk
- zwart-witfilm
- winst-en-verliesrekening (2 streepjes! ‘Winst- en verliesrekening’ is niet juist. Het is namelijk de rekening van de winst én het verlies. En niet een samentrekking van ‘de winstrekening en de verliesrekening’.)
Bevat de woordcombinatie geen grondwoord, dan komt er tussen elk woord een streepje:
- hink-stap-sprong
- een jantje-van-leiden
- het staakt-het-vuren
Twijfel je over de spelling van een samengesteld woord? Dan is een goed woordenboek een geschikter naslagwerk dan het Groene Boekje.
Verwarring door het Groene Boekje
Ook het Groene Boekje zorgt namelijk regelmatig voor verwarring.
Is het: vlak bij (2 woorden)
of: vlakbij (1 woord)?
Schrijf je: achter op
of: achterop?
In het Groene Boekje vind je alleen ‘vlakbij’ en ‘achterop’. Maar dit betekent niet dat deze woorden altijd aan elkaar geschreven moeten worden.
‘Vlak bij’ en ‘achter op’ staan niet in het Groene Boekje, omdat het twee woorden zijn. ‘Vlak’ en ‘bij’ vind je als afzonderlijke woorden wel terug. Net als ‘achter’ en ‘op’.
Wanneer schrijf je deze woorden los, en wanneer aan elkaar?
Vergelijk:
1a Het kind zit achter op de fiets van haar moeder.
1b Het kind zit achterop.
2a De klant woont vlak bij de instelling.
2b De klant woont vlakbij.
Je hoort het sowieso aan de klemtoon. In zinnen 1a en 2a zijn beide woorden beklemtoond (áchter óp de fiets).
In de zinnen 1b en 2b ligt de klemtoon op de laatste lettergreep (Het kind zit achteróp).
Volgt er na een combinatie als ‘vlak bij’, ‘achter op’, ‘boven op’, ‘midden in’, ‘dicht bij’, et cetera een zelfstandig naamwoord, woordgroep, persoonlijk voornaamwoord of eigennaam waar de combinatie betrekking op heeft? Dan schrijf je die met een spatie.
Nog een aantal voorbeelden:
- Journalisten willen dicht bij de nieuwsbron zijn.
- Er staat een kruis boven op de berg.
- De krant van gisteren ligt bovenop.
- Het stadhuis staat midden in de stad.
- De directeur zit midden in een langdurige bespreking.
- Hij beheerst het onderwerp; hij zit er middenin.
- Karim woont vlak bij Antonia in de buurt.
- Achter op het etiket staat meer informatie.
- Meer informatie staat achterop.
Het Groene Boekje maakt het je hierbij trouwens niet makkelijk. Sterker: het zet je op een dwaalspoor:
Maar nu snap je dus hoe dat zit. En sta je sterk genoeg in je schoenen om zo’n suggestie van een spellingsautoriteit te negeren.
Nuttige websites
Woordenlijst.org (al deze links openen in een nieuw tabblad)
OnzeTaal.nl
Taaladvies.net
Zoekeenvoudigewoorden.nl
Synoniemen.net
Spelling en grammatica
Naast woordenlijst.org is OnzeTaal.nl een onmisbare site voor de tekstschrijver. OnzeTaal.nl bevat een uitgebreide vraagbaak over de meest uiteenlopende spellings- en grammaticakwesties.
Grammatica en vragen over taal
Taaladvies.net geeft een overzicht van de belangrijkste Nederlandse grammaticaregels.
Op taaladvies.net/vraag/ kun je vragen stellen over spelling, grammatica en woordgebruik.
Een woord wel of niet gebruiken
Wil je weten of je een bepaald woord mag gebruiken? Check het op: Zoekeenvoudigewoorden.nl
Let wel: tik altijd het enkelvoud in. Bijvoorbeeld ‘resultaat’. Dit woord mag je gebruiken. ‘Resultaten’ wordt afgekeurd, maar mag je dus wel gebruiken.
Kun je zo snel niet op een alternatief komen? Misschien dat synoniemen.net uitkomst biedt.
>>> Einde artikel <<<
